بهروز هادی زنوز اقتصاددان در گفتگو با اگزیم نیوز در پاسخ به این سوال که راهکار اصلاح بازارهای داخلی جهت عبور از تحریم های جدید امریکا با توجه به خروج دولت این کشور و شرایط ناپایدار اتحادیه اروپا در حفظ برجام چه می  تواند باشد، اظهارداشت: ماندن در برجام و پایبندی اروپا به تعهداتش، پس از خروج آمریکا از برجام، دشوار به نظر می‌رسد چراکه منافع اقتصادی اروپا چه در نظام بانکی و چه از نظر نفت و سایر انرژی‌ها، با خروج اروپا از برجام بیشتر تامین می‌شود. زیرا مراودات سنگینی که میان اروپا و آمریکا وجود دارد، به هیچ‌وجه قابل قیاس با حجم مراودات اروپا با ایران نیست. بنابراین تحریم‌های آمریکا منافع اروپا را به خطر می‌اندازد و همین موضوع‌انگیزه ماندن اروپا در برجام را به‌شدت کاهش می‌دهد.

وی در مورد اصلاح بازارهای داخلی عنوان کرد: در شرایط پیش روی اقتصاد ایران در پسابرجام بدون حضور امریکا، مسئله اول ایران بحث فروش نفت است که با وجود تحریم های جدید با مشکل مواجه خواهد شد و اگر در این زمینه اتحادیه اروپا بپذیرد که روزی 800 هزار بشکه نفت از ایران خریداری کند و از طریق بانک مرکزی اروپا وجوه آن را کارسازی کرده و به بانک مرکزی ایران منتقل کند، مقدار زیادی از ضربه پذیری اقتصاد ایران کم می شود. زیرا در صورت خروج اروپا از برجام و تبعات آن بر اقتصاد ایران باید گفت که در صورت پایبندی یا عدم پایبندی اروپا به برجام، آنچه مسلم است کاهش 700 تا  900 میلیون بشکه نفت صادراتی کشور ظرف 6 ماه آینده پیش روی خواهد بود. به عبارت دیگر، با توجه به اینکه دولت خروج آمریکا از برجام را پیش‌بینی می‌کرد، کاهش ذخایر نفتی و افزایش صادرات را هدف‌گذاری کرد. بنابراین در 6 ماه آینده باید از فرصت افزایش قیمت نفت برای افزایش درآمدهای نفتی استفاده کرد.

عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران، مورد دوم را مسئله پتروشیمی ها عنوان کرد و افزود: بزرگترین صادرات ما را گروه پتروشیمی ها در بر می گیرد که پیش از برجام نیز تحریم بود و مشتری اصلی آن چینی ها بودند زیرا محصول با ارزش افزوده پایین و در حجم بسیار زیاد است. چین در گذشته در ازای خرید بخشی از محصولات پتروشیمی ما یوآن تحویل می داد که آن را به حساب ایران در یک بانک چینی منتقل می کرد و پس از آن ایران را مجبور می کرد که در مقابل کالا خریداری کند و در مواردی هم پول های بلوکه شده ایران در بانک های چینی را به صورت یوزانس و فاینانس به خودمان به نرخ بهره وام می داد.

این اقتصاددان در ادامه با اشاره به رنجش چینی ها بعد از برجام به دلیل رویکرد ایران به تجارت با اروپایی ها و عدم نیاز به چین، عنوان کرد: بعد از برجام ما در بخش نفت، گاز و انرژی رفتیم سراغ اروپایی ها که همین امر موجب شد که چینی ها برای سرمایه گذاری در این بخش پیش قدم نشوند و برای خرید محصولات پتروشیمی تمایل نشان ندهند.

وی عمده ترین صنعت بعد از نفت و پتروشیمی را فولاد و خودرو دانست و افزود: در فلزات اساسی سهم مس و فولاد  ایران در بازارهای جهانی بسیار اندک است وباید دید که مقصد صادرات ما در این زمینه کجاست؟ در گذشته خریدار عمده این محصول ما اروپا بود اما هر وقت که سهم ما از بازار اروپا یک درصد بیشتر می شد اروپایی ها اقامه دعوی ضددامپینگ کرده اند برعلیه ایران، از سوی دیگر چین نیز در سال های اخیر تولید فولاد خود را بسیار گسترش داده که در این شرایط ما به سختی می توانیم با این کشور رقابت کنیم.

این اقتصاددان درخصوص مسئله ثبات اقتصادی یادآورشد: در اقتصادی که دچار تحریم و کسری بودجه عظیم است ثبات اقتصادی کلان اصلا برقرار نمی شود. اقتصادی که منبع اصلی ثبات آن نفت است و فروش آن با محدودیت روبروست نمی تواند کسری بوددجه خود را مدیریت کند. بنابراین نرخ ارز و تورم بالا خواهد بود که این شوک های لحظه ای در کنار شوک های بیرونی اقتصاد کشور را متزلزل می کند.

هادی زنوز در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا ادامه سیستم ارایه تعرفه توسط دولت به نفع اقتصاد هست یا خیر، خاطرنشان ساخت: در شرایطی که منابع ارزی کشور کم و تقاضا برای آن بیش از عرضه است، آیا دولت می تواند به سیستم بازار آزاد متوسل شود؟ در این صورت تقاضا برای واردات افزایش پیدا می کند و این در حالی است که ارز مورد نیاز ما از نفت تامین نمی شود. ضمن اینکه صنایع فولاد، پتروشیمی و خودرو ما شبه انحصاری است و نمی شود در آن رقابت به وجود آورد.

این اقتصاد یادآور شد: دقت کنید ما همزمان با کره صنعت خودرو را شروع کردیم؛ صنعت خودروی کره امروز تحت حمایت دولت این کشور نیست و صادرات خودروی این کشور دنیا را گرفته و روی پای خود ایستاده اند، اما صنعت خودروی ایران وضعیت بسیار ناکارآمد است تا جایی که بعد از ۴۰ سال هنوز با ۸۰ درصد حمایت تعرفه ای از صنعتی می کنیم که ورشکسته و وابسته است.

هادی زنوز افزود: هر حمایتی به زیان مصرف کننده و به نفع تولیدکننده است، منتها مساله این است که این حمایت به چه قصدی انجام می گیرد؟ آیا دائمی است؟ بلاتبعیض است؟ تجربه کشورهای تازه صنعتی شده نشان می دهد در جاهایی که حمایت ها هوشمندانه، گزینشی و موقت بوده، موفق هم بوده است.

وی در ادامه افزود: بنابراین در این شرایط به هیچ وجه صلاح نیست که تعرفه ها برداشته شود. اما اگر اصلاح بازار را در جلوگیری از انحصار جستجو کنیم قابل تامل است ولی باید به این نکته هم توجه کرد که بازارها در حال بی ثباتی نمی توانند فعلایت مثمرثمری داشته و کارایی داشته باشند. زیرا بازار در شرایطی می تواند تخصیص منابع را به درستی انجام دهد که ثبات داشته باشد.

این اقتصاد دان با بیان اینکه در شرایط فعلی راه حل تاثیرگذاری وجود ندارد، تصریح داشت: اقتصاد ایران با توجه به تحریم های جدید دولت امریکا وارد شرایطی می شود که برای چندین سال بی ثباتی را باید تجربه کند و با رشد صفر اقتصادی و تورم های بالا که صادرات را محدود می کنند مواجه شود.

وی با اشاره به اینکه تنها راه حل از منظر سیاسی است گفت: سیاست دولت امریکا در خروج از برجام ضربه زدن به اقتصاد ایران است که در این زمینه لازم است دولتمردان با دوراندیشی فضای لازم را برای تحرک اقتصادی فراهم کنند و از همین دریچه هایی که در حال حاضر به روی اقتصاد ایران باز است مثل چین، روسیه و اتحادیه اروپا به دقت مراقبت کنند.